Η Διοίκηση του Ε.Σ.Δ.Κ.Ν.Α. και η Περιφέρεια Αττικής σχεδιάζουν για την Αττική την ακριβότερη και την προβληματικότερη επιλογή διαχείρισης των απορριμ

Το κείμενο στηρίζεται σε ανακοινώσεις της ΠΟΕ-ΟΤΑ και του συντονιστικού για τη διαχείριση απορριμάτων.

Την περίοδο που η χώρα μας αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση της ιστορίας της και καλείται ο Ελληνικός Λαός να σηκώνει τεράστια βάρη για να ξεπεραστεί, η Διοίκηση του Ε.Σ.Δ.Κ.Ν.Α. και η Περιφέρεια Αττικής σχεδιάζουν για την Αττική την ακριβότερη και την προβληματικότερη επιλογή διαχείρισης των απορριμμάτων.
Έτσι σήμερα, φθάνοντας στο ……και ένα, προσπαθεί η Διοίκηση του Ε.Σ.Δ.Κ.Ν.Α. να προχωρήσει στην υλοποίηση του σχεδίου που έχει εκπονήσει, για την παράδοση της διαχείρισης των Στερεών Αποβλήτων στα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα.
Το σχέδιο τους είναι απλό. Προχωρώντας στην ακριβότερη δυνατή επιλογή, οι Εθνικοί και Ευρωπαϊκοί πόροι δεν επαρκούν.
Έτσι την επιπλέον τεράστια χρηματοδότηση θα έρθουν να καλύψουν οι ιδιώτες, αλλά με επαχθείς όρους και ανταλλάγματα:
1. Θα χρεώνουν για τουλάχιστον είκοσι πέντε (25) χρόνια τους ΟΤΑ με δυσβάστακτα «τέλη εισόδου».
2. Θα πάρουν και επιδότηση από το τέλος Α.Π.Ε. (θεωρώντας μεγάλο μέρος της καύσης των απορριμμάτων ως βιομάζα), ώστε να μπορέσουν έτσι να διασφαλίσουν τα κέρδη τους για δεκαετίες.
Το σχέδιο τους συμπληρώνεται με το μανδύα της «μεγάλης Εθνικής Επένδυσης», Νόμος «Fast – Track», που δεν πρέπει να εμποδιστεί και άρα καλείται η κυβέρνηση να «επιταχύνει» τις διαδικασίες του έργου και με συνοπτικές διαδικασίες να δρομολογήσει την υλοποίησή του.
Η «λύση των εργολάβων» είναι η χειρότερη για την Αττική και οικονομικά επιβλαβή για τους πολίτες.
Η πλειοψηφία των φορέων που απασχολούνται με τη διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων έχουν από καιρό προτείνει και συγκλίνουν σε ένα πράσινο, ρεαλιστικό, εναλλακτικό σχέδιο που βασίζεται στο τρίπτυχο: Πρόληψη – Ανακύκλωση – Κομποστοποίηση, που είναι άμεσα υλοποιήσιμο και βρίσκεται στην καρδιά της Πράσινης ανάπτυξης, δημιουργώντας πολύ περισσότερες θέσεις εργασίας, ικανοποιώντας όλες τις νομικές υποχρεώσεις της χώρας και είναι κοινωνικά αποδεκτό.
Το σχέδιο αυτό, έχει όμως ένα «ελάττωμα».
Είναι πολύ οικονομικό και πιο αποκεντρωμένο στις επενδύσεις του άρα και δεν μπορεί να δώσει τα υπερκέρδη που κάποιοι ονειρεύονται.
Καλούμε όλους τους αρμόδιους φορείς να συγκρίνουν τις δυο προτάσεις, όπου είναι προφανές ότι η πρόταση του ΕΣΔΚΝΑ και της Περιφέρειας Αττικής έχει σοβαρότατα κενά και αδυναμίες όπως:
- Σίγουρα δεν αποτελεί «μεγάλη Εθνική Επένδυση» γιατί απλούστατα για ην λύση του προβλήματος υπάρχει και το εναλλακτικό «Πράσινο Σχέδιο», που είναι πιο οικονομικό, με το οποίο επαρκούν οι διαθέσιμοι Εθνικοί και Ευρωπαϊκοί πόροι.
- Αποκρύπτει ότι ιδιωτικοποιεί την επεξεργασία του συνόλου των σύμμεικτων απορριμμάτων της Αττικής επί 25 χρόνια, γεγονός που θα συμβάλλει στην ενίσχυση των απολύσεων στον κλάδο.
- Δεν λαμβάνει υπόψη την πρόληψη ή μείωση των απορριμμάτων, όπως όφειλε από τις αυτονόητες νομικές μας υποχρεώσεις.
- Δεν προτείνει στοιχειώδη μέτρα για την ορθολογικοποίηση της διαχείρισης, (π.χ. η κατασκευή και λειτουργία των Σταθμών Μεταμόρφωσης).
- Αγνοεί το πώς θα επιτευχθούν άλλες νομικές υποχρεώσεις της χώρας σε σχέση, π.χ. με την ανακύκλωση των συσκευασιών και των ανακυκλώσιμων υλικών συνολικά (το 50% από το 2020 και μετά).
- Δεν λαμβάνει υπόψη την τεράστια δυναμική διαδικασιών και τεχνικών πριν από την τελική διαχείριση, όπως:
• Διαλογή στην πηγή
• Ανακύκλωση
• Εναλλακτική διαχείριση
• Οικιακή κομποστοποίηση κ.α.
που μειώνουν την παραγόμενη ποσότητα των σύμμεικτων απορριμμάτων και αλλάζουν τη σύστασή τους.
- Δεν αντιλαμβάνεται ότι η απαραίτητη, με βάση «το σχέδιό τους», δημιουργία μονάδας καύσης για τα παραγόμενα καύσιμα υλικά (SRF-RDF) θα συναντήσει την σφοδρή αντίδραση των τοπικών κοινωνιών, καθώς δεν θα δεχθούν δίπλα τους μια μόνιμη πηγή υποβάθμισης της ζωής τους.
Η αντίδραση των κατοίκων του Νομού Βοιωτίας (Θήβα) είναι ενδεικτική.
- Η πρόταση υποτίθεται είναι ανοικτή στις τεχνολογίες, ενώ στην πραγματικότητα επιλέγει τις πιο ακριβές και δεσμεύει για 25 χρόνια το μεγαλύτερο μέρος των απορριμμάτων προς την καύση.
- Δεν απαντά στα ερωτήματα: «Γιατί να παράγεται SRF με μεγάλο κόστος για την καύση του και να μην παράγεται κομπόστ, που έχει μεγάλη οικολογική αξία, εμπορική αξία και τελικούς χρήστες;»
«Γιατί τόσο βιασύνη από τις επερχόμενες Διοικήσεις του Ε.Σ.Δ.Κ.Ν.Α. και της κρατικής Περιφέρειας Αττικής να προκηρυχθούν και να εκχωρήσουν σαν ένα έργο επένδυσης εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ και μάλιστα λίγες μέρες πριν τη μεταφορά της αρμοδιότητας στην αιρετή Περιφέρεια».
- Τελικά δεν απαντά στο επίκαιρο ερώτημα: «Πως εν μέσω της οικονομικής κρίσης θα πειστεί η κοινωνία να συναινέσει σε μια τόσο ακριβή και τόσο προβληματική λύση όταν υπάρχει οικονομικότερη, φιλικότερη προς το περιβάλλον και κοινωνικά προσφορότερη εναλλακτική επιλογή;»
Αξιοθαύμαστο παραμένει το γεγονός ότι όταν η πολιτική ηγεσία επιθυμεί διακαώς κάτι ξεπερνά ανυπέρβλητα και άλυτα διαχρονικά γραφειοκρατικά προβλήματα του Ελληνικού Κράτους, αφού η Προγραμματική Σύμβαση έτυχε προσυμβατικού ελέγχου και εγκρίθηκε μέσα σε δυο (2) μέρες (δηλώσεις του Υπουργού Εσωτερικών), όταν ο συνήθης χρόνος έγκρισης ανέρχεται σε τουλάχιστον δύο (2) μήνες.
«Εξαιρετικές επιδόσεις» επέδειξε και το Υπουργείο Περιβάλλοντος, αφού την ίδια στιγμή ομόφωνα εξέδωσε περιβαλλοντικούς όρους για το εργοστάσιο Βιοξήρανσης των 700.000 τόνων στη Φυλή παρά την ομόφωνα αρνητική γνώμη του Νομαρχιακού Συμβουλίου Δυτικής Αττικής και παραβαίνοντας τις νόμιμες διαδικασίες σε πολλές περιπτώσεις.
Συγκεκριμένα:
• Προσκρούει στο ότι, ο Δήμος Φυλής έχει παραχωρήσει το συγκεκριμένο οικόπεδο για ειδικό σκοπό (δημιουργία ΧΥΤΑ) κι όχι για οποιαδήποτε άλλη χρήση. Έργο το οποίο έχει δημοπρατηθεί και συμβασιοποιηθεί ύστερα από τον απαραίτητο προσυμβατικό έλεγχο από το Ελεγκτικό Συνέδριο.
• Στο εν λόγω οικόπεδο υφίσταται σήμερα ενεργή σύμβαση, σύμφωνα με την οποία ο ανάδοχος πραγματοποιεί τις εκσκαφές για την κατασκευή των κυττάρων. Κάτι που σημαίνει ότι ο ανάδοχος μπορεί να εγείρει απαιτήσεις για διαφυγόντα κέρδη από την απομείωση του αντικειμένου της εργολαβίας του, δεδομένου ότι το έργο δεν έχει κλείσει και είναι σε εξέλιξη η κατασκευή του.
• Για το οικόπεδο αυτό υπάρχουν σε ισχύ περιβαλλοντικοί όροι για η διάθεση απορριμμάτων. Περιλαμβάνονται δηλαδή δύο ενεργά κύτταρα του ΧΥΤΑ με την κατάργηση των οποίων χάνεται χωρητικότητα μεγαλύτερη από 5.000.000 τόνους, όση είναι η χωρητικότητα των ΧΥΤΑ Γραμματικού και Κερατέας μαζί, για 15 χρόνια. Με την κατάργηση των κυττάρων δημιουργείται μείζον πρόβλημα για τη Δημόσια Υγεία, αφού ο υπόλοιπος διαθέσιμος χώρος θα εξαντληθεί σε δυο το πολύ χρόνια.
• Πρόκειται για φωτογραφικό διαγωνισμό, αφού η επιφάνεια του οικοπέδου επαρκεί για να κατασκευαστεί εργοστάσιο που θα λειτουργεί με συγκεκριμένη τεχνολογία που διαθέτουν δύο μόνο κατασκευαστές στην Ευρώπη, τους οποίους αντιπροσωπεύουν συνεργαζόμενες εταιρείες στη χώρα μας.
• Έρχεται σε αντίθεση και με αυτόν ακόμη των χωλαίνοντα Περιφερειακό Σχεδιασμό καθώς η «Βιολογική Ξήρανση» δεν συνιστά μέθοδο, επεξεργασίας – αξιοποίησης όπως επιβάλλει ο ΠΕΣΔΑ Αττικής αλλά μια τεχνική προεπεξεργασίας των απορριμμάτων.
Ταυτόχρονα:
• Αντί της εξασφάλισης χώρων ταφής των απορριμμάτων επιλέγει την κατασκευή φαραωνικού τύπου, μη αναγκαίων εργοστασίων επεξεργασίας, πράγμα πρωτοφανές για τα παγκόσμια χρονικά. Δεν υπάρχει πρωτεύουσα χώρας στην οποία να γίνεται επεξεργασία του συνόλου των απορριμμάτων σε εργοστάσια και μάλιστα αυτού του μεγέθους.
• Η μόνη λογική εξήγηση δημιουργίας τέτοιου μεγέθους εργοστασίων είναι η ενδεχόμενη εισαγωγή σύμμεικτων απορριμμάτων και από άλλες περιοχές της Αττικής.
• Αντί της ανακύκλωσης στη πηγή (περιλαμβανομένης και της οργανικής ανακύκλωσης του προδιαλεγμένου στην πηγή ρεύματος των «οργανικών κουζίνας») που θα μειώσει τα σύμμεικτα απορρίμματα και το τελικό κόστος στους Δήμους και στον πολίτη, επιλέγει την εμμονή στην αποκομιδή και επεξεργασία του σύμμεικτου σκουπιδιού, κάτι που ευνοεί μόνο τους εργολάβους και επιβαρύνει τους Δήμους και τους Δημότες του λεκανοπεδίου.
• Αντί της φιλικής προς το περιβάλλον μηχανικής διαλογής και κομποστοποίησης για ένα σχετικά μικρό μέρος των απορριμμάτων (το ρεύμα των σύμμεικτων) επιλέγει τη βιοξήρανση των σύμμεικτων απορριμμάτων δηλαδή τελικώς την καύση, με άγνωστο όμως ακόμη αποδέκτη των βιοξηρανθέντων αποβλήτων. Με την επιλογή αυτή το ρεύμα των σύμμεικτων απορριμμάτων διατηρείται για μια 25ετία σε απαράδεκτα υψηλό επίπεδα, σε βάρος της ανακύκλωσης, ώστε να τροφοδοτούνται σταθερά οι μονάδες βιολογικής ξήρανσης (προβλέπεται και 2η και 3η) και μέσω αητών οι μονάδες καύσης.
• Αντί να προσμετρήσει την επιβάρυνση των Ελληνικών νοικοκυριών από την οικονομική κρίση και τα οικονομικά μέτρα «κόπτεται» να κατοχυρώσει τιμές με τους εργολάβους. Τιμές οι οποίες θα εκτοξεύσουν σύντομα το κόστος της διαχείρισης των απορριμμάτων από 42,00 σε 150,00 ευρώ/τόνο τουλάχιστον. Χωρίς βέβαια να συνυπολογίζεται το κόστος μεταφοράς, της καύσης, της λειτουργίας και χωροθέτησης Χ.Υ.Τ.Α. ΤΟΞΙΚΩΝ ΥΠΟΛΛΕΙΜΜΑΤΩΝ που θα απαιτηθεί για να δέχεται την τοξική τέφρα και λάσπη των μονάδων καύσης.
Οι επιλογές του σήμερα θα δεσμεύσουν και θα δρομολογήσουν τις εξελίξεις για τα επόμενα τριάντα (30) χρόνια. Οι αποφάσεις δεν μπορεί να παίρνονται πίσω από ερμητικά κλειστές πόρτες, σε καθεστώς περίεργων μεθοδεύσεων και αδιαφανών διαδικασιών. Οι προειλημμένες αποφάσεις που με «στημένες» διαδικασίες πάρθηκαν θα επιφέρουν ανεπανόρθωτες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, καθώς εγκαταλείπεται οριστικά η ανακύκλωση στην «πηγή» ενώ το υπέρογκο κόστος της πιο δαπανηρής επιλογής θα επιβαρύνει τον οικογενειακό οικονομικό προϋπολογισμό αφού θα μετακυλιστεί στο Δημότη μέσω των Δημοτικών φόρων. Και βέβαια κανείς δεν πρέπει να συναινέσει σε ένα «διαπλεκόμενο» σχέδιο εκχώρησης της Διαχείρισης των Απορριμμάτων σε ιδιωτικά συμφέροντα. Η κυβέρνηση που ανέλαβε την εξουσία διατυμπανίζοντας πως θα φέρει την κάθαρση και θα επιβάλλει διαφάνεια, κυρίως στα δημόσια έργα, υποχωρεί και διολισθαίνει στην αδιαφάνεια και στην υποστήριξη του μεγαλοεργολαβικού κεφαλαίου, καταστάσεις που ταλανίζουν δεκαετίες τη χώρα μας και αποτελούν τη βασική αιτία για τη σημερινή τραγική κατάσταση της Ελλάδας.
Είναι φανερό ότι αυτή η εξέλιξη πρέπει να αποτραπεί.
Η αναλυτική πρόταση για την ολοκληρωμένη διαχείριση είναι:
Μείωση της ποσότητας και του όγκου των απορριμμάτων, που έχουν ανάγκη κεντρικής διαχείρισης σε ολοκληρωμένες εγκαταστάσεις διαχείρισης απορριμμάτων (ΟΕΔΑ). Αυτό μπορεί να συμβεί με:
1. Μέτρα πρόληψης (υπάρχει μια ευρεία γκάμα μέτρων, για τα οποία χρειάζεται συστηματική ενημέρωση, όπως και για τις άλλες πρακτικές της εναλλακτικής διαχείρισης απορριμμάτων)
2. Επαναχρησιμοποίηση συσκευασιών και άλλων τυποποιημένων προϊόντων – υλικών
3. Οικιακή κομποστοποίηση
4. Δυνατότητα κατασκευής μικρών αποκεντρωμένων μονάδων διαλογής και κομποστοποίησης
5. Υποχρέωση χρήσης μηχανικών κομποστοποιητών από τους μεγάλους παραγωγούς οργανικών (στρατόπεδα, νοσοκομεία, μεγάλα ξενοδοχεία, μεγάλοι χώροι εστίασης, ΟΤΑ)
6. Βελτίωση υπαρχόντων και λειτουργία νέων συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης
7. Διαλογή στην πηγή με 4 κάδους για:
Χαρτί, που θα οδηγείται, αρχικά, στην πλησιέστερη εγκατάσταση κομποστοποίησης, προκειμένου να αξιοποιείται στη ρύθμιση της υγρασίας του κομπόστ (προς αποφυγή στραγγισμάτων) και, στη συνέχεια, όσο πλεονάζει στην ανακύκλωση.
Πλαστικά, γυαλί, μέταλλο, ξύλο, που θα οδηγούνται για διαλογή στα ειδικά κέντρα διαλογής ανακυκλώσιμων υλικών (ΚΔΑΥ) και μετά στην ανακύκλωση
Υπόλοιπα οργανικά και βιοαποδομήσιμα υλικά, που θα οδηγούνται για κομποστοποίηση, κατά προτίμηση, στις αποκεντρωμένες μονάδες κομποστοποίησης προδιαλεγμένων.
Υπολείμματα, που θα οδηγούνται σε εγκαταστάσεις διαχωρισμού, όπου ανακτώνται υλικά, τα όσα οργανικά υπάρχουν θα γίνονται κομπόστ, ενώ τα αδρανή θα υφίστανται κατεργασία για αξιοποίηση στην οδοποιία, ή σε αποκαταστάσεις τοπίου.
• Δημιουργία διαδημοτικών ΚΔΑΥ, διασπαρμένων στους ΟΤΑ της Αττικής ή σε ομάδες όμορων δήμων, που θα μπορούν να συστεγαστούν (ή να συνδυαστούν) με τις αποκεντρωμένες μονάδες κομποστοποίησης
• Χρήση του υφιστάμενου ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ της Φυλής, στην προοπτική που περιγράφηκε παραπάνω και με την προϋπόθεση ότι εφαρμόζονται τα πρόδρομα μέτρα πρόληψης – διαχωρισμού – κομποστοποίησης – ανακύκλωσης
• Στο πλαίσιο της μεταβατικής περιόδου, προς ένα πλήρως αποκεντρωμένο σύστημα διαχείρισης των στερεών αποβλήτων, θα μπορούσε να προβλεφθεί η κατασκευή και ορισμένων κεντρικών μονάδων διαλογής και κομποστοποίησης
Το κείμενο στηρίζεται σε ανακοινώσεις της ΠΟΕ-ΟΤΑ και του συντονιστικού για τη διαχείριση απορριμάτων.